Thiết kế cảnh quan đô thị và những điều cần biết 

Cảnh quan đô thị có vai trò quan trọng trong việc tạo nên bản sắc văn hóa, nâng cao chất lượng cuộc sống, và thúc đẩy phát triển kinh tế. Thiết kế cảnh quan đô thị cần đáp ứng đủ các yếu tố cần thiết để tạo nên không gian ngoài trời có chất lượng. 

Thiết kế cảnh quan khu đô thị là gì?

Căn cứ vào Điều 3 Luật Quy hoạch đô thị 2009, cảnh quan đô thị được định nghĩa là “không gian cụ thể có nhiều hướng quan sát ở trong đô thị như không gian trước tổ hợp kiến trúc, quảng trường, đường phố, hè, đường đi bộ, công viên, thảm thực vật, vườn cây, vườn hoa, đồi, núi, gò đất, đảo, cù lao, triền đất tự nhiên, dải đất ven bờ biển, mặt hồ, mặt sông, kênh, rạch trong đô thị và không gian sử dụng chung thuộc đô thị.” 

Thiết kế cảnh quan đô thị là quá trình quy hoạch và tổ chức không gian bên ngoài trong khu vực đô thị, bao gồm các yếu tố tự nhiên và nhân tạo, nhằm tạo ra môi trường sống hài hòa, thẩm mỹ và bền vững. Việc thiết kế cảnh quan đô thị là cần thiết để mang đến không gian ngoài trời thẩm mỹ và nâng cao chất lượng sống tại khu đô thị, 

Nguyên tắc định hướng thiết kế cảnh quan đô thị

Thiết kế cảnh quan khu đô thị cần cân nhắc đến các nguyên tắc định hướng thiết kế. Những nguyên tắc sẽ định hướng cho việc tạo ra cảnh quan đô thị vừa đẹp mắt, tiện nghi, vừa bền vững và góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống.

Thiết kế đô thị theo chức năng

Việc thiết kế cảnh quan khu đô thị cần đáp ứng đầy đủ các chức năng sử dụng và nhu cầu của cư dân, cộng đồng địa phương: chức năng sinh hoạt, chức năng dịch vụ, chức năng văn hóa, chức năng giao thông… Sự tiện nghi và an toàn của người sử dụng không gian cần được đặt lên hàng đầu. 

Thiết kế cảnh quan khu đô thị bao gồm các khu vực công cộng như công viên, quảng trường, vỉa hè, và lối đi bộ. Bên cạnh đó, kiến trúc sư cũng cần đảm bảo an toàn cho người sử dụng, với hệ thống chiếu sáng, lối đi, và các khu vực vui chơi giải trí được bố trí hợp lý.

Đảm bảo tính thẩm mỹ

Bên cạnh đáp ứng chức năng sử dụng, thiết kế cảnh quan của khu đô thị còn cần có tính thẩm mỹ. Nguyên tắc đảm bảo tính thẩm mỹ trong thiết kế cảnh quan đô thị bao gồm sự cân bằng, hài hòa giữa các yếu tố tự nhiên và nhân tạo, cùng với tỷ lệ và quy mô phù hợp. 

Sự liên kết không gian giữa cây xanh, công trình và lối đi tạo ra dòng chảy thị giác liền mạch. Mặt khác, việc phối kết màu sắc và ánh sáng giúp tăng hiệu ứng thị giác và tạo điểm nhấn tinh tế. Tính thẩm mỹ trong thiết kế cảnh quan khu đô thị có thể được nâng cao khi kết hợp với các yếu tố nghệ thuật và bản địa, tạo nên một không gian đô thị mang đặc điểm riêng.

Hướng đến phát triển bền vững 

Xu hướng thiết kế nói chung hiện nay đều hướng đến các yếu tố thiên nhiên và vật liệu có tính thân thiên. Thiết kế cảnh quan khu đô thị cũng cần cân nhắc đến yếu tố thân thiện với môi trường và sự phát triển bền vững lâu dài. 

Thiết kế cần bảo vệ hệ sinh thái tự nhiên, giảm thiểu tác động tiêu cực của đô thị hóa. Kiến trúc sư nên đưa cây xanh, mặt nước vào không gian ngoài trời và ứng dụng các biện pháp bảo tồn tài nguyên tự nhiên nhằm giảm thiểu ô nhiễm không khí, điều hòa nhiệt độ và cải thiện chất lượng môi trường sống.

Kiến trúc sư cũng nên cân nhắc đến sử dụng vật liệu có tính thân thiện với môi trường và chất lượng cao để đảm bảo sự bền vững trong quá trình sử dụng. 

Thiết kế cảnh quan đô thị đảm bảo tính kinh tế

Hoạt động thiết kế cảnh quan khu đô thị cũng cần tiết kiệm và đảm bảo tính kinh tế trong tương lai. Nhóm thiết kế cảnh quan đô thị cần có kế hoạch chi tiết, phân bố các nguồn lực hiệu quả để việc thực thi diễn ra thuận lợi. 

Sự quan trọng của việc áp dụng nguyên tắc thiết kế cảnh quan đô thị

Những nguyên tắc định hướng thiết kế sẽ đảm bảo sự cân bằng giữa yếu tố tự nhiên và nhân tạo, giúp duy trì môi trường sống chất lượng, bảo vệ sinh thái và đáp ứng nhu cầu sử dụng của cư dân.

Tạo không gian hài hòa và bền vững

Áp dụng nguyên tắc định hướng thiết kế cảnh quan đô thị sẽ cân bằng giữa yếu tố tự nhiên và nhân tạo, đảm bảo tính thẩm mỹ cho thiết kế. Việc phối hợp giữa yếu tố tự nhiên và nhân tạo sẽ đảm bảo sự đồng đều, tạo ra một cảnh quan hài hòa, bền vững và cải thiện chất lượng môi trường sống.

Yếu tố tự nhiên trong cảnh quan sẽ cải thiện môi trường sống, chất lượng không khí và tạo cảm giác thư giãn cho người sử dụng. Trong khi đó, các yếu tố nhân tạo đóng vai trò đồng nhất và làm nổi bật yếu tố tự nhiên, đồng thời cũng tạo điều kiện sinh hoạt cho cộng đồng. 

Đáp ứng nhu cầu sử dụng

Một thiết kế cảnh quan đô thị áp dụng đúng nguyên tắc định hướng thiết kế sẽ tối ưu hóa chức năng sử dụng của không gian. Không gian cảnh quan đô thị được thiết kế để phục vụ tốt nhất cho nhu cầu sinh hoạt của cư dân, mang lại sự tiện lợi, an toàn và thoải mái trong việc sử dụng các khu vực công cộng.

Cảnh quan khu đô thị đáp ứng được nhu cầu sử dụng còn thúc đẩy hoạt động cộng đồng, sự tương tác xã hội của con người. 

Bảo tồn văn hóa và thúc đẩy kinh tế

Thiết kế cảnh quan dựa trên các nguyên tắc định hướng sẽ duy trì và phát huy giá trị văn hóa địa phương. Một thiết kế cảnh quan mang đậm tính bản sắc văn hóa sẽ là công trình ấn tượng, có tính lâu dài với cộng đồng khu vực. Đồng thời thiết kế cảnh quan bền vững sẽ thu hút đầu tư, nâng cao hình ảnh đô thị, từ đó thúc đẩy phát triển kinh tế và xã hội.

Các nguyên lý cần thiết trong thiết kế cảnh quan đô thị

Tính bền vững: Thiết kế cảnh quan đô thị cần hướng đến mục tiêu bảo vệ môi trường tự nhiên, giảm thiểu tác động tiêu cực của đô thị hóa; tạo ra không gian xanh giúp điều hòa khí hậu, giảm ô nhiễm. Đồng thời cảnh quan đô thị cũng cần đảm bảo sự bền bỉ, lâu dài thông qua việc lựa chọn vật liệu bền vững, chống chịu với thời tiết và môi trường bản địa. 

Tính thẩm mỹ: Cảnh quan đô thị cần có sự hài hòa về tỷ lệ, màu sắc và hình dạng của các yếu tố tự nhiên và nhân tạo. Đảm bảo nguyên lý thẩm mỹ sẽ tạo ra không gian đẹp mắt và dễ chịu cho người sử dụng.

Tính chức năng: Không gian đô thị ngoài trời phải được thiết kế tiện lợi, phục vụ nhu cầu sử dụng của cộng đồng như: bố trí giao thông hợp lý, tích hợp khu vui chơi giải trí, sinh hoạt công cộng. Bên cạnh đó, thiết kế cảnh quan đô thị cũng cần đảm bảo an toàn và thoải mái cho người sử dụng. 

Tính kết nối: Thiết kế cảnh quan đô thị cần đảm bảo sự liên kết chặt chẽ giữa các không gian công cộng, kiến trúc vốn có và hệ thống giao thông địa phương. Nguyên lý này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc di chuyển của cư dân và thúc đẩy sự tương tác xã hội.

Yếu tố cần có trong thiết kế cảnh quan đô thị

Để cấu thành thiết kế cảnh quan đô thị hoàn chỉnh, các kiến trúc sư cần sắp xếp và bố trí hợp lý các yếu tố xuất hiện. Cùng Mein Garten tìm hiểu về những yếu tố cần có trong cảnh quan đô thị. 

Cây xanh và không gian mở

Cây xanh, vườn hoa và không gian mở là những yếu tố quan trọng hàng đầu trong thiết kế cảnh quan khu đô thị. Thiên nhiên không chỉ đóng vai trò tạo ra môi trường sống xanh, cải thiện chất lượng không khí và mà còn cung cấp khu vực nghỉ ngơi, thư giãn cho cư dân. Cây xanh sẽ giúp tạo ra môi trường dễ chịu giữa sự phát triển nhanh chóng của đô thị, gắn kết dân cư với cuộc sống tự nhiên. 

Cơ sở hạ tầng

Các yếu tố như lối đi bộ, cầu đường, hệ thống chiếu sáng và hệ thống thoát nước cần được thiết kế và bố trí hợp lý. Hệ thống cơ sở hạ tầng sẽ là yếu tố thuận lợi di chuyển cho cư dân, thúc đẩy sự giao tiếp và đảm bảo tính chức năng, an toàn cho người sử dụng. Một cảnh quan khu đô thị với cơ sở hạ tầng phát triển sẽ giúp gia tăng giá trị bất động sản, đồng thời cũng thu hút cư dân đến sinh sống và phát triển khu vực. 

Mặt nước

Hồ, suối, và các yếu tố nước khác  không chỉ làm tăng giá trị thẩm mỹ mà còn giúp điều hòa nhiệt độ và cải thiện môi trường sống, tạo ra nguồn sinh khí cho cảnh quan tự nhiên.

Khu vực công cộng và giải trí

Quảng trường, khu vui chơi, sân thể thao và các khu vực dành cho các hoạt động xã hội, giúp thúc đẩy sự giao lưu và kết nối cộng đồng trong khu vực. Bố trí khu vực công cộng và giải trí còn hỗ trợ cư dân khu vực giải tỏa căng thẳng, khuyến khích hoạt động thể dục thể thao ngoài trời. 

Các yếu tố tiện ích khác

Các yếu tố tiện ích khác như nhà vệ sinh công cộng, chòi nghỉ… cũng nên được cân nhắc trong thiết kế cảnh quan khu đô thị. Các yếu tố tiện ích sẽ đáp ứng nhu cầu sinh hoạt nhỏ của cư dân địa phương. 

Các xu hướng thiết kế cảnh quan khu đô thị hiện đại

Trong bối cảnh xã hội phát triển và hướng đến sự phát triển bền vững như hiện nay, các kiến trúc sư đều đang tìm kiếm những giải pháp mới mẻ và đột phá cho thiết kế cảnh quan đô thị hiện đại. 

Xu hướng thiết kế cảnh quan đô thị thông minh

Cảnh quan đô thị thông minh là thiết kế tích hợp kỹ thuật công nghệ mới như: hệ thống chiếu sáng ngoài trời hỗ trợ wifi, hệ thống cảm biến thời tiết, hệ thống tưới tiêu tự đồng/điều khiển từ xa. Những kỹ thuật công nghệ được tích hợp trong thiết kế không chỉ cải thiện trải nghiệm của cư dân mà còn nâng cao hiệu quả hoạt động, tối ưu hóa quy trình làm việc và quản lý cảnh quan đô thị.

Xu hướng thiết kế không gian đa chức năng

Xu hướng thiết kế cảnh quan đô thị đa chức năng sẽ tối ưu hóa không gian sử dụng của công trình. Các khu vực có thể phục vụ nhiều mục đích khác nhau, chẳng hạn như công viên có thể sử dụng cho cả hoạt động thể thao và sự kiện cộng đồng hoặc tổ chức nhiều hoạt động cùng thời điểm. Điều này giúp tối ưu hóa sử dụng không gian và đáp ứng đa dạng nhu cầu của cư dân.

Xu hướng thiết kế cảnh quan đô thị xanh và yếu tố bản địa 

Thiết kế xanh – bền vững đã và đang là một xu hướng không ngừng được các kiến trúc sư/nhà thiết kế theo đuổi. Thiết kế xanh và bền vững không chỉ được thể hiện qua việc kết hợp thiên nhiên vào công trình và sử dụng vật liệu tự nhiên có tính bền vững. Điều này còn được thể hiện thông qua thực vật/cây trồng bản địa và việc lưu giữ truyền thống văn hóa trong thiết kế cảnh quan đô thị. Không gian xanh sẽ gia tăng thêm sự đa dạng tự nhiên cho cảnh quan và là một giải pháp tiết kiệm cho kiến trúc sư. 

Câu hỏi thường gặp về thiết kế cảnh quan khu đô thị

Tiêu chí lựa chọn đơn vị thiết kế như thế nào? 

Khi lựa chọn đơn vị thiết kế cảnh quan đô thị, nhà đầu tư cần đưa ra các tiêu chí riêng của bản thân và xem xét các dự án đã từng thực hiện của đơn vị. 

Tiêu chí đầu tiên khi lựa chọn là kinh nghiệm và chuyên môn của đơn vị đó. Đơn vị thiết kế phù hợp là đơn vị nên có kinh nghiệm thực hiện các dự án tương tự và sở hữu đội ngũ thiết kế có trình độ chuyên môn cao, am hiểu sâu về các nguyên tắc thiết kế cảnh quan đô thị. Kinh nghiệm thực tế và hồ sơ dự án thành công trước đó sẽ đảm bảo khả năng hoàn thành dự án đạt chất lượng và đáp ứng yêu cầu của khách hàng.

Tiêu chí thứ hai bạn nên xem xét là khả năng cung cấp giải pháp thiết kế toàn diện, phù hợp với yêu cầu cụ thể của dự án. Dự án thiết kế nên tích hợp công nghệ hiện đại, đáp ứng yêu cầu về chức năng và thẩm mỹ. Đồng thời nên đánh giá họ có khả năng làm việc chặt chẽ với các bên liên quan để đảm bảo rằng thiết kế phản ánh chính xác tầm nhìn và mục tiêu của dự án.

Đơn vị thiết kế nào có uy tín? 

Nếu bạn đang tìm kiếm một đơn vị thiết kế cảnh quan đô thị với tiêu chí về kinh nghiệm và khả năng cung cấp giải pháp như trê, Mein Garten chính là một sự lựa chọn phù hợp cho bạn. 

Với 10 năm kinh nghiệm hoạt động trong lĩnh vực thiết kế cảnh quan, sở hữu đội ngũ chuyên gia nông lâm và kiến trúc sư đào tạo bài bản, Mein Garten đã thực hiện thiết kế và thi công cho nhiều dự án, đặc biệt là thiết kế cảnh quan khu đô thị như: Thiết kế và thi công cảnh quan Tomodachi Retreat Resort tại Làng Mít; Thiết kế cảnh quan Nhà máy TNG Võ Nhai đạt chuẩn LEED, Thiết kế cảnh quan Viện Goethe Hà Nội, Thiết kế cảnh quan Đường hoa Yên Bái… 

Mein Garten có khả năng tổng thầu thiết kế và thi công cảnh quan, cung cấp các giải pháp công nghệ chăm sóc cho sân vườn. Các thiết kế của Mein Garten cam kết tính bền vững thông qua vật liệu chất lượng cao, ứng dụng kỹ thuật công nghệ mới và đáp ứng những tiêu chuẩn bền vững của quốc tế.

Mein Garten sẽ mang đến thiết kế đầy tính sáng tạo nhưng vẫn tích hợp đầy đủ kỹ thuật hiện đại, đảm bảo tính thực thi của dự án.